20 aydır yerde yatan B737MAX uçaklarının uçuş yasakları kalkınca, sefere verilmeden önce uçağa uygulanmış stokaj işleminin sökülmesi gereği, bazı okuyucularımız tarafından “uçaklarda stokaj nedir” sorusunu gündeme taşıdı ve bu konuyu daha açıklayıcı bir hale getirmeyi düşümdük.
Tabii ki bu kısa yazı, okuyucularımızı kabaca bilgilendirip meraklarını gidermek adına hazırlanmıştır.
Uçakların, pandemi, parça beklenmesi, operasyonel, teknik vb gibi nedenlerle, 1 hafta veya daha uzun bir süre için uçuştan çekilerek yerde yatırılması zaman zaman gerekebiliyor.
Unutmamak gerekir ki, yukarıda yazdığımız üzere uçmadan bekletilen uçaklar, nasıl olsa uçuş yok diye aprona park edilerek kendi başlarına terk edilmezler. Çünkü Uçak gövdesinin, sistemlerinin, motorlarının, elektronik cihazların kullanılmayacakları süre içinde güneş ışığı, sıcak, soğuk, nem gibi etkenlerden olumsuz etkilenmemeleri/bozulmamaları için koruma altına alınması gerekir.
Bu koruma işleminin adı; “Prolonged Parking/Presevation/Storage” olup kısaca “Stokaj” olarak isimlendirilir.
Stokaj yapılacak uçağın öncelikle ne kadar süre ile yerde kalacağına karar verilmelidir. Stokaj süresi uçak tipine göre değişiklik gösterse de birbirine çok benzer. Bunlar, ilgili uçağın Aircraft Maintenance Manual’inde (AMM) Chapter/Bölüm 10 bölümünde yazılıdır.
Sub-chapter 10-12’de “Prolonged Parking” bölümü olup örneğin; “7 günden (1 hafta), 14 günden (2 hafta), 30 günden (1 ay), 60 günden (2 ay) ve 365 (1 yıl) günden daha uzun” olarak belirtilmiştir. Tabii ki, Stokaj süresi uzadıkça uygulanacak işlemler de çoğalır.
Yönetim, stokaj süresini (uçağın yerde yatacağı süreyi) belirleyince karar teknik birime iletilir. Teknik birim bu bilgiye göre ilgili uçağın AMM Chapter 10 – Parking & Mooring bölümünde Prolonged Parking’de belirtilen süreyi seçerek stokaj için neler yapılacağını görür. Bakım Planlama birimi bu işlem için bir bakım kartı çıkarabilir. Veya başka bir kayıt sistemi ile işlemler ki bunlar onlarca olup, uygulanması uzun zaman alan işlemler olup, adım adım uygulanır ve kaydedilir. İşlemleri uygulayan teknisyen her bir uyguladığı adım için imzasını atarak uygulandığını onaylar.
Her bir stokaj tanımlanmış süresi için geçerlidir ve süre bitiminde uçak yerde kalmaya devam edecekse stokaj işleminin sil baştan yeniden uygulanması gerekir.
Stokaja alınan uçak tekrar uçuşa verileceği zaman teknik birim, uygulanan stokaj işlemini sökmek zorundadır (de-preservation). Bunun için yeniden AMM’a gidilerek mevcut stokajın sökülmesi için ilgili işlemler adım adım uygulanmak zorundadır.
Stokaj işleminde olduğu gibi gene her bir adım için teknik birim tarafından imzalanarak onaylanır.
Kaynak: Airline Haber