Tanzimat, kelime olarak idari işlerin düzeltilmesi için alınan önlemleri, yapılan uygulamaları belirtir.
Tanzimat Fermanı Nedir?
Tanzimat fermanı, Türk tarihinde Batılılaşmanın ilk somut adımıdır. Tanzimat fermanı; askeri, hukuki, mülki alanlarda hayata geçirilen reformlarla Türk düşünce sisteminde köklü ve kalıcı değişimlere zemin hazırlamıştır.
Tanzimat Fermanı Tarihi
Tanzimat fermanı, Sultan Abdülmecid döneminde, Sultanın izni ile Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanmıştır. Hazırlanan bu ferman, 3 Kasım 1839’da yine Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşit Paşa tarafından okunmuştur. Gülhane parkında Tanzimat fermanının okunması sebebi ile ferman Gülhane-i Hattı-ı Şerifi, Gülhane Hattı Hümayunu olarak da anılmaktadır.
Tanzimat Fermanı Maddeleri
Tanzimat fermanının maddeleri şöyledir;
1- Hiçbir kişi yargılanmadan cezalandırılmayacak, mahkemeler açık olacak ve herkes yasalar önünde eşit olacaktır.
2- Tüm halkın can, mal ve namus güvenliği sağlanacaktır.
3- Vergiler, herkesin gücüne göre alınacak, devlet tarafından belli yöntemlerle toplanacaktır.
4- Askerlik ocak şeklinden vatandaşlık haline getirilecek ve belli esaslara bağlanacaktır.
5- Müsadere usulü kalkacak, mülkiyet hakları tanınacaktır. Herkes malı ve mülkünün sahibi olacak, dilerse alıp-satabilecek ve evladına miras bırakabilecektir.
6- Rüşvet kesinlikle önlenecektir.
7- Vezirlerden ve ulemadan her kim olursa olsun şeri kanunlara aykırı hareketi sabit olan hiç kimse cezasız bırakılmayacaktır. Ayrıca bir ceza kanunu çıkarılacaktır.
Tanzimat Fermanının Özellikleri Nelerdir?
– Tüm Osmanlı halkına yöneliktir.
– Tanzimat fermanının özelliklerinin en önemlilerinden biri de yasa gücünün her gücün üstünde kabul edilmiş olmasıdır.
– Osmanlı Devleti’nde, ilk kez batılı anlamda hukuk kuralları uygulanmaya başlanmıştır.
– Yönetim, hukuk, eğitim, askeri ve mali alanda yenilikler getirmiştir.
– Osmanlı Devleti’nde anayasacılık fikrinin gelişmesini sağlamıştır.
– Tanzimat fermanının özelliklerinden biri de padişahın sınırsız olan yetkilerinin üzerinde bir gücü kabul etmesidir.
– Tanzimat fermanının en etkili özellikleri arasında müsadere sisteminin kaldırılması yer alır. Bu ferman ile müsadere sistemi kaldırılarak özel mülkiyet sistemine geçilmiştir.
– Askerliğin vatan hizmetine dönüştürülmesi de fermanın özelliklerindendir.
– Tanzimat fermanı ile mülkiyet hakkı devletin güvencesi altına alınmıştır.
– Avrupa sistemine yakın hukuk kuralları çıkarılarak Osmanlı Devleti’nin anayasacılık yolunda önemli adımlar atması sağlanmıştır.
Tanzimat Dönemi Padişahı Hakkında Bilgi
Sultan Abdülmecid, kendisinden daha büyük bir taht adayı bulunmadığı için babasının vefatından sonra 1 Temmuz 1839’da 31. Osmanlı padişahı olarak tahta çıkmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun idari yapısını değiştiren Tanzimat hareketi Sultan Abdülmecid döneminde ortaya çıkmıştır. Tanzimat dönemi, 22 yıl süren Sultan Abdülmecid döneminin en mühim olayıdır. Sultan 2. Mahmut tarafından başlatılan batılılaşma hareketi, bu dönemde yeni bir şekil alarak meşruti sisteme gidişin yolu açılmıştır.
- İslam halifesi olan padişah, babasının ölüm sebebi olan tüberküloza yakalanması sonucu 38 yaşında ıhlamur kasrında vefat etmiştir. Osmanlı
Tanzimat Fermanının Sonuçları
Yükselme döneminden Tanzimat fermanının ilanına kadar hukuk sistemi birçok değişime uğramıştır. Gelişen ve değişen toplum gereksinimlerini karşılamak için yeni formlar oluşturulması gerekmekteydi.
Tanzimatın ilanı, Avrupa’da büyük yankılar uyandırmıştır. Bu fermanın sonuçlarından biri Rusya ile girilen savaşta Fransa ve İngiltere’nin Osmanlı Devleti’nin yanında yer almasıdır. Padişah yetkilerini kendi isteği ile sınırlamıştır. Anayasal düzenin temelleri atılmıştır. Hukukun üstünlüğü ilkesi benimsenmiştir. Yönetim, hukuk, askerlik, kültür ve eğitim alanlarında yenilikler yapılmıştır.