Rusya’nın başkenti Moskova’ya inen uçağın yol açtığı şok dalgası yayılıyor, ABD’den Almanya’ya, Avrupa Birliği’nden İngiltere’ye, Kanada’dan Fransa’ya dünyanın her yerinden tepki yağıyor. Rusya’da mahkeme ise şok bir karara imza attı.
Almanya’nın başkenti Berlin’deki Berlin-Brandenburg Uluslararası Havalimanı’ndan Pazar günü havalanan bir uçak, dünya gündemini kelimenin tam anlamıyla alt üst etti.
Boeing 737-800 model Pobeda Havayollarına ait uçakta, Rusya’da zehirlendikten sonra Almanya’da yaşama döndürülen muhalif Rus politikacı Aleksey Navalny vardı.
Uluslararası haber ajanslarının foto muhabirleri de Aleksey Navalny ve eşi Yulia’nın bindiği uçaktaydı, uçuş sırasında birçok fotoğraf çekildi.
Günlerce komada kaldıktan sonra hayata gözlerini açan ve beş ay sonra ülkesine dönen Navalny’nin, uçuş sırasında hayli gergin olduğu dikkatlerden kaçmadı.
Bu sırada Rusya’nın başkenti Moskova’daki Vnukovo Uluslararası Havalimanı’nda da Navalny’yi bekleyen muhalifler toplanmaya başladı.
Muhalifler, Vnukovo Havalimanı’na konuşlandırılan yüzlerce polisin önünde ‘Rusya özgür olacak’ ve ‘Navalny, Navalny’ sloganları attı.
Kısa süre sonra havalimanındaki polisler Navalny’yi bekleyenleri teker teker gözaltına aldı, bazıları yerlerde sürüklendi.
Dünya soluğunu tutmuş Navalny’ye ne olacağını beklerken, Boeing 737 birkaç saatlik yolculuğun ardından Rusya’nın başkenti Moskova’ya ulaştı.
Moskova yönetimi Navalny’yi taşıyan uçağın taraftarlarının toplandığı Vnukovo Havalimanı yerine Sheremetyevo Havalimanı’na inmesini sağladı.
Uçaktan çıkan Navalny ve eşi pasaport kontrolünden geçti, bir metre uzakta bekleyen polisler ikilinin son kez kucaklamasını izledi.
Rusya lideri Vladimir Putin’in en büyük rakibi, tüm dünyanın gözü önünde canlı yayında gözaltına alındı ve uluslararası haber ajansları gelişmeyi ‘acil’ koduyla duyurdu.
Başkent Moskova’nın Himki ilçesindeki polis merkezinde kurulan mahkemede, Navalnıy’nın “29 Aralık 2020’den beri denetimli serbestlik süresini defalarca ihlal ettiği” gerekçesiyle duruşma yapıldı.
Avukat Vladimir Kobzev, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Navalnıy’nın Himkinskiy Bölgesel Mahkemesi heyeti tarafından suçlu bulunduğunu belirterek, “Navalnıy’nın 15 Şubat’a kadar, 30 gün tutuklu kalmasına karar verildi.” ifadelerini kullandı.
Navalnıy, Moskova’da Simonovskiy Bölgesel Mahkemesinde 29 Ocak’ta yapılması beklenen duruşmada alınacak karara kadar tutuklu kalacak.
PEŞ PEŞE AÇIKLAMALAR
Navalny’nin tutuklanması anında dünyada ilk haber oldu, peş peşe tepkiler geldi. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, ülkesinin Rusya’yı bu tavrından dolayı ‘şiddetle kınadığını’ belirtti.
Pompeo, muhalif politikacının tutuklanmasını ‘Rus makamlarının, eleştiren muhalif ve bağımsız sesleri susturmaya yönelik son girişimi’ sözleriyle değerlendirdi.
Aleksey Navalny’nin ‘derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakılması’ çağrısında bulunan Pompeo, Putin’e atıfta bulunarak, “Kendine güvenen siyasi liderler rakip ifadelerden korkmazlar, siyasi muhaliflere karşı şiddet kullanmazlar ya da onları haksız yere tutmazlar” dedi.
İki gün sonra ABD başkanlık koltuğuna oturacak Joe Biden’in Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da, Navalny’nin serbest bırakılmasını istedi. Sullivan, Navalni’nin tutuklanması yerine ‘zehirlenmesinden sorumlu olanların yargı önüne çıkarılması gerektiğini’ kaydetti.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Navalny’nin Rusya’ya döndükten hemen sonra tutuklanmasının ‘kabul edilemez’ olduğunu belirterek, ‘derhal serbest bırakılması’ gerektiğini vurgulayan bir Twitter mesajı paylaştı.
Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de tepkisini Twitter aracılığıyla dile getirdi, “Adaletin siyasileştirilmesi kabul edilemez” diye yazdı.
ALMANYA: KENDİ İSTEĞİYLE DÖNDÜ
Rusya’yı net bir dille kınayan Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Rusya’nın kendi anayasası gereği uluslararası hukuku uygulamakla yükümlüğü olduğunu belirterek “Bu prensipler Navalni için de geçerli olmak zorundadır” dedi.
Navalny’nin tedavi gördükten sonra sağlığına kavuştuğunu ve kendi iradesiyle Rusya’ya dönmeye karar verdiğini ifade eden Maas, “Çünkü orayı hem kişisel hem de siyasi vatanı olarak görüyor” diye konuştu.
Muhalif Rus siyasetçinin ülkesinde ‘ağır bir zehirli saldırının kurbanı’ olduğunu sözlerine ekleyen Maas, Almanya’nın Rusya’dan söz konusu saldırıyı kapsamlı şekilde araştırmasını ve faillerini tespit edip, yargılamasını beklemeye devam ettiğini aktardı.
İNGİLTERE: DEHŞET VERİCİ
İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, yazılı açıklamasında “Alçakça bir suçun kurbanı olan Aleksey Navalny’nin Rus yetkililer tarafından gözaltına alınması dehşet verici. Derhal serbest bırakılmalı” ifadesini kullandı.
İngiliz Bakan, Moskova yönetiminin Navalny’ye zulmetmek yerine bir kimyasal silahın Rus topraklarında nasıl kullanıldığını açıklaması gerektiğini dile getirdi.
Fransa da Navalnıy’ın derhal serbest bırakılmasını istedi. Fransa Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Agnes von der Mühll, gelişmeleri dikkatle takip ettiklerini aktararak tutuklamadan derin endişe duyduğunu vurguladı.
Kanada da tutuklamayı ‘mümkün olan en güçlü şekilde’ kınadığını duyurdu. Kanada Dışişleri Bakanı Marc Garneau, Twitter’dan “Rus makamları onu hemen serbest bırakmalı. Zehirlenmesine ilişkin açıklama talep etmeye devam edeceğiz” mesajını paylaştı.
NATO DA ÇAĞRILARA KATILDI
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise, Rus muhalifin acilen serbest bırakılması için uluslararası toplumun Rusya’ya yaptığı çağrılara katıldığını bildirdi: “Yasaklanmış bir kimyasal silah kullanarak Navalny’ye suikast girişiminde bulunanların adalet önüne çıkarılması gerekmektedir. Rusya, insan hakları ve hukukun üstünlüğü konusundaki uluslararası taahhütlerine uymalıdır.”
Uluslararası Af Örgütü de Navalny’nin tutuklanmasına tepki göstererek, Rus siyasetçinin “Susturulmak amacıyla amansız bir kampanyanın kurbanı” olduğunu vurguladı.
RUSYA: KENDİ SORUNLARINIZLA UĞRAŞIN
Batılı ülkelerden yükselen tepkilere Rusya’nın ilk yanıtı, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova aracılığıyla oldu. Zaharova, Facebook hesabından yabancı politikacıları ve örgütleri ‘uluslararası hukuka saygı duymaya’ ve ‘kendi sorunlarını çözmeye’ çağırdı.
ABD ve Avrupalı ülkelere “Egemen devletlerin ulusal yasalarına tecavüz etmeyin, kendi ülkenizdeki sorunlarla uğraşın” karşılığını veren Zaharova, Biden yönetimine doğrudan mesaj verdi.
Rusya lideri Putin’in siyasi rakibi Aleksey Navalny, Ağustos ayında Sibirya’da zehirlenmişti. Tomsk’tan Moskova’ya yolculuğu sırasında uçakta fenalaşan Navalni, Omsk’taki bir hastanede tedavi altına alınmış, iki gün sonra da Berlin’e nakledilmişti.
Almanya’nın başkenti Berlin’deki Charite hastanesinde tedavi gören Navalny’nin Sovyetler Birliği döneminde üretilen Noviçok grubu bir madde ile ‘kuşkuya yer bırakmayacak’ şekilde zehirlendiğini açıklamıştı.
Navalny’nin zehirlenmesi olayı ile ilgili her türlü suçlamayı reddeden Rus hükümeti, Almanya’dan laboratuvar sonuçlarını sunmasını talep ediyor ve Omsk’taki tedavi sürecinde muhalif politikacının vücudunda zehir bulunmadığını ileri sürüyor.
Navalny’nin avukatları Olga Mikhailova ve Vadim Kobzev, bu sabah muhalif siyasetçinin tutulduğu Khimki’deki karakola gitti ve polislerle görüştü.
Muhalif politikacının sosyal medya hesabı ise, Khimki’deki bir mahkeme salonunda duruşmaya çıkarılan Navalny’nin görüntüsünü yayınladı.
Zehirlenmesinden Rus istihbaratını sorumlu tutan Navalny’nin yargılanana kadar tutuklu kalacağı belirtiliyor. Rus makamları, Navalny’yi beş yıllık şartlı tahliye koşullarını defalarca ihlal etmekle suçluyor.