En yeni motorlarla ilgili sorunları gidermek için yere indirilen uçaklar, aylar sonra teslim edilen yeni uçaklar, çoktan rezerve edilmiş veya çok yüksek fiyatlara satılan charter jetleri, önümüzdeki iki yıl boyunca tıkanan bakım hatları, ve altın muamelesi gören yedek parçalar.
Bunlara da Göz Atabilirsiniz
Etki
Özel veri tabanları, dosyalanmış mali belgeler ve bir düzine kadar endüstri kaynağından gelen raporlar tarafından sağlanan rakamların kesişimi, tahminlere göre, uçaklarla ilgili sorunların önümüzdeki yıl, bölgedeki hareketlerin %80’ini oluşturan bir pazar segmenti olan Avrupa içi en az 400.000 uçuşun iptaline yol açabileceğini gösteriyor (diğer %20’si diğer kıtalarla olan güzergahlar). Ancak sipariş edilen uçakların teslimatındaki gecikmelerin son iki yılda kaydedilenlerle aynı olması halinde, iptal edilen uçuşlar iki katına bile çıkabilir.
Talep arzı aşıyor
Avrupa’daki havayolları programlarını kesinleştiriyor ve ‘hassas’ olduğunu düşündükleri bilgileri vermekten çekiniyorlar. Sektörün önde gelen danışmanlık şirketlerinden Iba’nın baş ekonomisti Stuart Hatcher Corriere’ye yaptığı açıklamada, “2024’ün nasıl geçeceğini bilmek için henüz çok erken ve bu konuda fikir sahibi olanlar da gizlilik anlaşmalarıyla bağlı” dedi. Ancak havayolları arasında, seyahat talebinin havayolu koltuklarının pazardaki mevcudiyetini 2023’tekinden çok daha fazla aşacağı görüşü artık pekişmeye başladı.
‘Gtf’ vakası
Avrupa semalarındaki en önemli sorunlardan biri de yeni nesil Pratt & Whitney Geared Turbofan (Gtf) motorları: Rtx şirketi tarafından üretilen bu motorlar eski modellere göre daha az yakıt tüketmekte, dolayısıyla çevreyi daha az kirletmekte ve daha sessiz çalışmakta. Kısa ve orta mesafeleri kapsayan Airbus A320neo ve A321neo, A220 ve Embraer E2 uçaklarının kanatları altına monte edilmekte. Pratt & Whitney Gtf dolaşımdaki tek motor değil, diğeri Cfm International’ın A320neo pazarını paylaştığı rakibi Leap-1A.
Operasyonlar için bir yıl
Ancak geçen yaz Rtx, iticilerinin yüksek basınç türbin disklerinde bazı mikroskobik çatlaklar olduğunu fark etti. Bu nedenle Eylül ayında, hizmette olan yaklaşık 3.000 motordan en az 1.200’ünün atölyeye geri çağrılacağını duyurdu. Her bir motor için 250-300 günlük çalışma gerekecek olması işleri daha da kötüleştiriyor. 2024-2026 yıllarında dünya çapında yaklaşık 600-700 Airbus A320neo uçağının yere indirilmesi gerekecek. Bu, tüm küresel tek koridorlu uçak filosunun (Airbus A319, A320, A321, Boeing 737 ve 737 Max) %4’üne tekabül etmekte. Avrupa’da 2024 gibi erken bir tarihte 150 uçağın yere indirilmesi gerekecek.
Avrupa’da
Sektör uzmanları tarafından yapılan analiz, etkinin şimdiden hissedilmeye başladığını gösteriyor. 9 Aralık 2023 itibariyle Avrupa’da Pratt & Whitney Gtf motorlarıyla teslim edilen 364 uçaktan 61’i ‘bakımda’ (ve diğer 30’u hangarlarda park halinde), yani %17’si çalışmıyor. Dünya genelindeki 1,438 uçağın %12’si hangarlarda.
Şirketler arasında
Düşük maliyetli Wizz Air, Pratt & Whitney Gtf motorlu 42 uçağını 2024 yılında bakıma göndermeyi planlıyor. Yunan Aegean Airlines, toplam 31 Airbus A320neo uçağından 10’unu gelecek yıl, bir o kadarını da 2025 yılında durdurmayı planlıyor. Türk Hava Yolları ise 40 yeni nesil jetsiz kalacağını tahmin ediyor. Lufthansa’da ise yere indirme 20 Airbus A320neo’yu etkileyecek. Grup CEO’su Carsten Spohr geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, “Sadece Leap-1A’ları seçtiğimiz için değil, aynı zamanda bazı uçakları daha uzun süre kullanacağımız, diğerlerinin kira sözleşmelerini uzattığımız, yedek parçaları geri kazandığımız ve Teknik bakım merkezimizden yararlanabileceğimiz için de daha az etkileneceğiz ” açıklamasında bulundu.
‘Önümüzdeki yıllar için sorunlar’
Spohr sektörün diğer sorunlarını da bu şekilde sıraladı. Önde gelen uçak kiralama şirketlerinden AerCap’in CEO’su Aengus Kelly, Cnbc’ye verdiği bir röportajda “On yılın sonuna kadar havacılık uçak sıkıntısı çekecek” dedi. “Son beş yılda beklenenden 3,000 daha az uçak üretildi,” bu rakam rakip Air Lease’in bir belgesinde 4,000 olarak belirtiliyor.
Kelly sözlerini şöyle sürdürdü: “Denetim ve onarım için yere indirilmek üzere dolaşımda olan birkaç jet varken, bakım yapılamıyor, yedek parça yok, hiçbir şey yok ve bu da uçağı durduruyor”.
Gecikmeler
Pandemiden çıkış ve trafiğin benzeri görülmemiş bir şekilde toparlanması, taşıyıcıların yanı sıra uçak üreticilerini de yerinden etti. Kısmen tedarik zincirinin tıkanması nedeniyle uçakları zamanında teslim edemediler. Edinilen bilgilere göre, havayolları uçakları altı ila on iki ay geç teslim alıyor. Bir başka charter şirketi olan Smbc Aviation Capital’in CEO’su Peter Barrett, “Yeni jet sıkıntısı en az 2026 yılına kadar hissedilecek” dedi.
En pahalı kiralamalar
Yeniden genişleme planlarını destekleyecek uçakları zamanında alamayan şirketler, bazı jetleri kiralamak ya da halihazırda kiralanmış olanları daha uzun süre kullanmak için dünya ticari filosunun yarısını elinde bulunduran leasing şirketlerine yöneldi. Smbc Aviation Capital’den Barrett, “Artan seyahat talebi ve yüksek faiz oranları da buna eklenince fiyatlar yıllık bazda %20-30 oranında artıyor.” Danışmanlık firması Ishka’ya göre bazı modeller için aylık harcamalar Covid öncesi harcamaları aşmış durumda. Eğer 2019 sonunda bir Airbus A320neo kiralamak için aylık 345.000 dolar gerekiyorsa, bugün en az 370.000 dolar gerekiyor.
Bakım masrafları
Düşük maliyetli bir şirket yöneticisi yaptığı açıklamada, “En ufak bir onarım bile uçağın haftalarca, hatta aylarca hizmet dışı kalmasına neden olabilir” dedi. Çünkü bir yandan Avrupa’daki ve diğer ülkelerdeki bakım merkezlerindeki ‘slotlar’ onarımlar ya da yasaların gerektirdiği periyodik muayeneler için dolmuş durumda. Öte yandan yedek parça sıkıntısı da devam ediyor.
Planlama
Iba’dan Hatcher, tüm bu kritik sorunlar nedeniyle ‘kapasitenin (satılık koltuk arzı) ilgili şirketler tarafından azaltılması gerekeceği bir zaman gelecek’ dedi. “Pratt & Whitney motorlarındaki sorun bazılarının tahmin ettiği kadar ciddi olursa, etkilenen operatörler kapasite kısıtlamalarına maruz kalacak bence bu etki sorundan etkilenmeyen diğer taşıyıcılar tarafından hafifletilecektir.”
© Özel Haber / AirlineHaber.com
Not: Haber sitemizde yapılan havacılık haberleri kaynak gösterilmeden kullanılamaz.