Değerli okurlar, prim tartışması bitti sayılır ama banka promosyonu talebi devam ediyor. TÜFE’nin yüksek seyretmesi ve asgari ücretin ciddi biçimde artırılacağı söylentileri dikkate alındığında 2023 başından itibaren THY’nin promosyon gelirlerinin daha da artacağı hesaplanıyor. Rakam arttıkça çalışanların talebi ve ısrarı artacak gibi görünüyor. Bu beklentiyi “duymazdan gelerek” geçiştirmek artık mümkün değil.
THY’nin rekor karı, yönetimi de cesaretlendirmiş anlaşılan. Son 20 yılda şirkete hakim olan plansız büyüme anlayışı hız kesmeden devam ediyor. İlk 9 ayda filoya katılan 21 uçakla toplam sayı 390’a ulaşmış. 2023’de bu sayının 424’e ulaşacağı belirtiliyor. THY Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Bolat 2005 yılında 83 uçaktan bu noktaya gelindiğini söylüyor. % 400’lük bir büyümeden söz ediyoruz. 10 yıl önce 2021’de 435 uçağa ulaşmayı projelendiren THY’nin bu plansız ve agresif büyümesine pandeminin engel olduğunu da eklemekte fayda var.
“YERELDEN KÜRESELE” MASALI…
Bu kadar uçak aldığınızda da uçurmanız gerekecek doğal olarak… Önümüzdeki aylarda tam 23 yeni noktaya uçulması planlanmış. Yıllar içinde yolcu niteliği de değişmiş. Örneğin 2007 yılında iç hat yolcu sayısı dış hat yolcusundan fazla iken izleyen yıllarda bu durum değişmeye başlamış. Ancak 100 yolcu üzerinden kıyaslama yaparsak iç hat yolcusu 42-44 arasında değişirken dış hat yolcusu 56-58 arasında seyretmiş. Hani o bay Hamdi’nin “yerelden küresele” efsanesi var ya, rakamlar bunu doğrulamıyor. THY’nin ülkemizdeki 51 noktaya uçan iç hat yolcu sayısı ortalamada % 43 iken, 128 ülkede 288 noktadan gelen-giden yolcu sayısı toplam yolcunun ancak % 57’sini oluşturabilmiş. Tabii ki, dış hattan gelip İstanbul’da iç hat seferleri ile uçan yolcuları dikkate almak lazım ama gelir olarak bu yolculardan içhat ücreti elde ediyorsunuz sonuçta.
Bunları niye anlattık? 2003’de “havayolu, halkın yolu” sözü artık pek geçerli değil. Son yıllarda uçak bileti fiyatları tam anlamıyla uçtu ! Enflasyonda dünyada ilk üç içindeyiz. Artık uçakla seyahat orta sınıfın harcı değil. Yurtdışı ise tam hayal oldu. 2 kişi ABD’ye gitmeye kalksanız küçük bir servet ödemek zorundasınız. Biz de yurtdışı seferlerden para kazanırız diyenlere ekonomistlerden kötü haber var. 2023 yılında resesyon (durgunluk) artık bir gerçek olarak karşımızda. Avrupa’da doğalgaz krizinden dolayı üretimin düşeceği belirtiliyor. Üretim düşünce refah da düşecek, ticaret hacmi azalacak. Havayolu ulaşımı da bu olumsuzluklardan nasibini alacak.
GÖZÜKARALIK MI YOKSA BAŞKA SEBEBİ Mİ VAR?
Havacılığın ne kadar kırılgan bir sektör olduğunu daha önce yazmıştık. 11 eylül 2001’de ikiz kulelere yapılan saldırı milenyumda bir milattı. Londra, Paris, Madrid başta olmak üzere gerçekleştirilen terör saldırılarının yanısıra 2008 Finans ve ABD’deki mortgage krizleri de dünya ekonomisini derinden etkiledi. Pandemi ise gerçekten tuz-biber ekti. Havayollarının uçakları paketlenip havalimanlarına park edildi. Şimdi başımızda Ukrayna-Rusya savaşı var. Dünya nükleer bomba atılır mı, yüreği ağzında bekliyor. Ülkemiz ise yıllardır terör ile mücadele ediyor. 15 Temmuz hain kalkışmasını da unutmayalım. Rus uçağının düşürülmesini de. Bunların üstüne 2018’de papaz krizi ile başlayan ekonomik bozulma, artan döviz kurları ve enflasyon eklenince çok daha dikkatli hareket etme mecburiyeti ortaya çıkıyor. Son terör bombasının Türkiye’nin kalbi Taksim’de patlaması turizmi olumsuz biçimde etkileyecek gibi duruyor. İstanbul 2019 yılında 13.4 milyon turistle dünyanın en çok ziyaret edilen 8. Kenti olmuş. Türkiye’ye gelen her 3 turistten biri İstanbul’u ziyaret etmiş.
Özetle, bayrak taşıyıcı havayolumuzu yönetenlerin küresel ve bölgesel her türlü riski, dünya ve ülke ekonomisindeki olumsuz gelişmeleri dikkate alarak böyle hesapsız büyüme hamlelerine kalkışırken daha dikkatli ve ihtiyatlı hareket etmelerini beklemek bu ülkenin yurttaşları olarak hepimizin hakkı.
Aksi halde fragmanını pandemide izlediğimiz gibi asgari ücretten biraz hallice kısa çalışma ödeneği ile aylarca yaşamaya mecbur kalır, çoğumuz da işimizi kaybederiz.