Değerli Okurlarımız;
9 Nisan 2021 Cuma sabahı Hava Kuvvetlerimize ait bir eğitim uçağının İzmir Foça İngiliz Burnu açıklarında denize düştüğü haberini aldık. Çok şükür ki uçakta bulunan 2 pilotumuz bu kazayı yaralanarak atlattılar. Haberlere göre, uçaktan atlamışlar ve paraşütlerini kullanarak biri denize diğer ise karaya inmişlerdi. Pilotlarımız olay yerinde ilk tedavileri ardından hastaneye kaldırılmışlar. Bundan 2 gün önce Konya’da NF-5 tipi jet gösteri uçağı düşmüş ve pilotumuz1 Burak Gençalp şehit olmuştu. Şehidimize Allah’tan rahmet, ailesi başta olmak üzere sabırlar, yaralı pilotlarımıza acil şifalar diliyoruz.
Bu acılı haberler üzerine, “profesyonel havacıların adresi” tanıtımı ile açtığımız haber sitemizdeki kaza analizlerini yayınladığımızı bildiklerinden olsa gerek haber sitesinin genel yayın yönetmenliğini sürdürdüğümü bildiklerinden, her kaza sonrasında olduğu gibi telefon yağmuruna tutuldum. Soru; bu kaza nasıl oluşmuş olabilirdi. Düşen uçağın KT-1 Temel eğitim uçağı olduğunu beni arayan TV lerden öğrenmiş oldum. Karsımdaki sunucu arkadaşların sorusuna ne cevap verebilirdim ki? Bu nedenle bana gelen telefonları, senelerdir tanıdığım ve medya mensupları içinde havacılık editörü olarak en bilgili olduğunu düşündüğüm Tolga Özbek arkadaşımızın telefonu verdikten sonra tabii ki ben de merak ederek kazanın oluşumunu incelemeye başladım.
TV Kanallarımızın ısrarla arayarak, bu uçak neden düşmüş olabilir sorusuna verilecek cevap elbette spekülasyondan başka bir şey olamazdı.
Bir uçak kazasının nedeni, aylar hatta bazen yıllar süren çok ince detaylara kadar araştırılarak tespit edilebilir. Bu araştırmayı yapan sivil-askeri kaza araştırma kurulları dünyanın her yerinde olduğu gibi ülkemizde de mevcut. Askeri uçak kaza nedenleri güvenlik nedeniyle açıklanmayabilir ama bizim kendimize has bir özelliğimiz var; sivil uçak kaza araştırma sonucu yayınlanan kaza raporu kamuoyuna açıklanmaz. Neden açıklanmaz? İnanın ki hala bilemiyorum.
Aslına bakacak olursanız ben bu kaza raporlarının yayınlanmaması sorunu için zamanında Ulaştırma bakanlığına bağlı kaza kırımla ilgili başkanı bile aramıştım. O zamanlar kaza kırımlarla ilgilenen bakanlık yetkilisi Doçent idi. Docent arkadaşımız bana bilgi veremeyeceğini, bu bilgileri vermeye yetkili olmadığını, yetkinin sadece bakan beyde olduğunu söyledi ve tabii ki soruma cevap alamadan telefon iletişimizi sonlandırmak zorunda kaldık. Askeri uçaklardaki gizliliği anlayabilirim de sivil uçaklardaki bu gizlilik nedendir anlamak mümkün değil.
Hâlbuki pek çok ülke bu kaza raporlarını araştırma kurullarının web sitelerinde herkese açık olarak yayınlamaktadır. Bu raporlardaki bilgiler, benzer kazaların olmasını önlemek için kullanılır. Sonuç olarak, ülkemizde oluşan uçak kazalarıyla ilgili “neden düştü” sorusunun gerçek cevabını ne yazık ki asla öğrenemiyoruz. Bizim konuşmalarımız ve tahminlerimiz boşa gidiyor.
İzmir’de düşen eğitim uçağımız KT-1 hakkında şu bilgilerimiz var:
KT-1 Temel Eğitim Uçağı: KAI KT-1 Woongbi, KAI-Korea Aerospace Industries tarafından üretilen Güney Kore yapımı bir temel eğitim uçağıdır. Uçak, KAI ve Savunma Geliştirme Ajansı (ADD) tarafından ortaklaşa geliştirilmiş olup şimdiye kadar geliştirilmiş ilk Kore yapımı uçaktır.
Uçak 2 kişilik ve tek motorlu. Motor: Pratt&Whitney Canada üretimi PT6A-62 Turbo Prop yani pervaneli bir uçak. Türkiye, Endonezya, Güney Kore, Peru ve Senegal Hava Kuvvetlerinde kullanılıyor. 1999 yılından bu yana üretimi devam ediyor. Günümüze kadar toplam 175 adet üretilmiş ve fiyatı 7 milyon ABD doları civarında.
Merak eden okuyucularımız için genel hatları ile bir uçak neden düşer sorusuna biraz açıklık getirmeye çalışalım. Uçağı düşürebilecek birkaç değil belki yüzlerce, pek çok husus var. Bunları genel olarak; Pilot hatası, Teknik ve Kötü Hava Koşulları olarak üçe ayırabiliriz. Sayacağımız olasılıkların hemen hepsi bu nedenle “olabilir” ile sonuçlanacaktır.
Pilot hatası; çok sayıda olabilir. Genel olarak uçağı, uçağa özel operasyon elkitabında tanımlanmış şartların, limitlerin dışında kullanmak olarak kısaltabiliriz. Pilot mahallindeki 2 pilotun arasındaki görev uyuşmazlığı, anlaşmazlığı diyebileceğimiz CRM (Cockpit Resource Managenet) olabilir.
Teknik; genel olarak aniden meydan çıkan bir arızaya veya bakım hatası nedenli oluşan arızaya zamanında ve doğru müdahale edilememesi şeklinde açıklayabiliriz. Bir de çok nadir görülebilen üretim hataları da bu kategoride değerlendirilebilir.
Tek motorlu uçaklarda motorun durmasına neden olan arızalar. Yine çok nadir görülen yakıt miktar veya kalite problemi nedenli olabilir. Kalitesi bozuk yakıt, motorun doğru performans verememesine neden olabilir. Güç kaybeden motor uçağa yeterli hız veremeyince uçağın kaldırma kuvvetinin azalmasına ve stall’a girip düşmesine sebep olabilir. Pilot mahalli dediğimiz Kokpit’teki gösterge hataları da teknik kategorisine girer. Pitot tüplerinden birisinin veya her ikisinin böcek, toz gibi nedenlerle tıkanması ile hız-irtifa göstergelerinin yanlış değer göstererek pilotu yanıltması da kazaya neden olan arızalardır.
Hava koşulları; Kuvvetli kar, yağmur, yoğun sis, buzlanma şartlarında zamanında önlem alınmaması, kalkış öncesi buz temizliği ve buza mani işlemlerinin yapılmaması veya uygun yapılmaması, içinde tehlikeli dikey-yatay rüzgârları barındıran CB (Cumulus Nembus) bulutlarının yakınında veya içinde uçulması. Özellikle son yaklaşma-iniş aşamasında wind shear denilen hava akımına yakalanmak, tanımlanmış limitlerin dışında yan veya kuyruk rüzgârında iniş yapmak gibi nedenlerle de oluşan birçok kaza vardır.