Geçen hafta şok ÖTV düzenlemesiyle birlikte otomotiv sektöründe tüm dengeler değişti. Satılan otomobillerin yüzde 41’i yüzde 13-23 arasında zamlanırken, en alt dilimdeki yüzde 3-6’lık göstermelik indirimler ise bir hafta dolmadan yapılan kur zamlarıyla eridi.
Peki bu düzenleme sektörde kime yaradı, kime zarar verdi?
30 Ağustos’ta bir gece ansızın yeni ÖTV oranları açıklandığından bu yana, ‘Bu işten en çok hangi marka ve modeller etkilenir’, ‘Kısa-orta-uzun vadede bu düzenleme hangi marka ve modellerin satışında azalmaya, hangilerinde artışa sebebiyet verir’ sorularına cevap arıyorum. Elbette bunu önümüzdeki aylarda yaşayıp göreceğiz ama markaların geçtiğimiz aylardaki satışları üzerinden eylül ayı fiyatlarıyla yaptığım hesaplamalar, markaların müşteri nezdindeki algısı ve tercih etme sebeplerine baktığım zaman kafamda bir resim oluşmaya başladı.
Kuşkusuz bu işten en az etkilenecek olanlar ÖTV dilimlerinde en uçta kalan marka ve modeller olacaktır. Yani ÖTV diliminin en alt (%45-50) ve en üst kısmında (%220) yer alan marka ve modellerin satışlarında çok büyük değişiklikler olmayacaktır. Örneğin; Fiat Egea, Dacia Duster, Renault Clio ve Symbol gibi ‘en ekonomik’ kısmında yer alan marka ve modellerin, hem filo kanalında, hem de perakende kanalında mevcut müşteri profiline satış yapmaya devam edeceğini düşünüyorum. Vergi diliminin en üstünde yer alanlara gelirsek, yani motor hacmi 2.0 litre ve üzeri olan lüks araçlarda ise müşteri profili ilk başta biraz alışma süreci yaşadıktan sonra, tahminimce yine bu segmentteki araçlara binmeye devam edeceklerdir.
Bu nedenle, en alt dilimdekilerle, en üst dilimdekilerin en az etkileneceğini, satışlarını ne çok fazla arttıracağını ne de çok fazla düşüreceğini düşünüyorum. ‘En çok kimler etkilenecek’ diye bakacak olursak ki hem çok kaybedecek olanlar, hem de çok kazanacak olanları bu kategoride birlikte değerlendiriyorum. Bunlar sırasıyla aşağıdaki gibi olacaktır;
KAZANAN VE KAYBEDENLER
En çok kaybedeceklerin başında, 1.6 litre motorlu lüks segment araçların geleceğini söylemek hiç de zor olmasa gerek. Yine Mercedes-BMW-Audi başta olmak üzere, vergi dilimini 1.6 motor hacmiyle nispeten delmeyi başarıp, son yıllarda satışlarını 1.6 motorlu modeller üzerinden çok fazla arttıran bu “lüks” modeller, en büyük darbeyi bu kanaldan alacaklar gibi görünüyor. Çünkü tabloda da gördüğünüz gibi tamamı yüzde 80’lik ÖTV dilimine giren bu segmentteki fiyatlar ciddi oranda artmış görünüyor. Yani artık görüntüsünden anlaşılmadığı için 1.6 litre motorlu vergi avantajlı fiyatıyla bu markaları tercih eden, “lükse” daha uygun fiyatla sahip olabilen müşterilerinin önemli bir kısmını kaybedecekler gibi görünüyor.
VOLKSWAGEN YARA ALDI
Orta segmentte yer alan markalara bakacak olursak; ki, bu kategoride Volkswagen, Toyota, Opel, Peuoget, Ford, Nissan, Hyundai, Honda gibi markaları kastediyorum, bu grubun en büyük kaybedeninin Volkswagen olduğu tabloda net şekilde görülüyor. Öyle ki, satmakta olduğu modellerin yüzde 97’sinde önemli fiyat artışları söz konusu oldu. Sadece Polo’nun birkaç versiyonu dışında T-Roc, Golf ve Passat gibi en çok satan modellerinde fiyatlar çok yükseldi. Bu nedenle, bu sınıfta satış ve pazar payı kaybedecek markaların başında Volkswagen’in geleceğini söylemek çok da yanlış olmaz sanırım.
SUV’LARA BÜYÜK DARBE
Bu markayı özellikle de yeni düzenlemenin hedef aldığı SUV modelleri çok satan markalar takip edecek gibi görünüyor. Şöyle bir baktığımızda son dönemde çok fazla satılan Peugeot 3008, 2008, Hyundai Tucson, Citroen C5 Aircross ve Nissan Qashqai modelleri önemli kayıplar yaşayabilir.
Bu işten kârlı çıkacak olan marka ve modellere baktığımızda ise doğal olarak yerli üretim yapan markaların modelleri ön planda görünüyor. Özellikle VW, Peugeot, Nissan’da yaşanacak olan kayıp müşterilerin, Honda Civic Sedan, Toyota Corolla Sedan, Renault Megane gibi yüzde 50’lik ÖTV diliminde yer alan yerli modellere doğru kayabileceğini tahmin etmek güç olmasa gerek.
YERLİ VEYA EKONOMİK
Bugün araçların son açıklanan fiyatlarına baktığımız zaman, Peugeot 3008, Hyundai Tucson ve Nissan Qashqai gibi SUV modellerden vazgeçmek zorunda kalan müşterilerin gideceği ilk adresin ise yerli Toyota C-HR veya ekonomik Dacia Duster gibi modeller olacağını tahmin etmekteyim. Benzer şekilde Passat’tan vazgeçen bir müşteri için, prestij önemli olduğundan, bir alt kategoride yani C segmentinde gideceği ilk adresinde yine yerli Toyota Corolla Hibrit, Honda Civic Sedan veya donanımlı bir Renault Megane Sedan olması ihtimaller dahilinde.
‘Kaybeden orta sınıf’
İşte bu sebeplerden yeni düzenlemede en büyük kazanan veya kaybedenlerin orta segmentteki marka ve modeller olacağını iddia ediyorum. Yani; VW, Peugoet, Nissan, Toyota, Honda, Hyundai, Renault gibi. Bu kategoriye normalde bir de Ford konulabilirdi, ancak Ford’un uzun zamandır binek otomobil pazarındaki iddiasızlığı ve son ÖTV değişikliğinden olumsuz etkilenmesi sebebiyle, zaten gerilerde olan yerinin çok fazla değişmeyeceğini tahmin ediyorum. Bu varsayımlar size ilk bakışta biraz ilginç gelebilir, ancak önünüze tüm çok satan marka ve modellerin fiyat listelerini koyduğunuzda, biraz kafa yorduğunuzda benzer bir tabloya ulaşacaksınız.
Hangi marka hangi ÖTV dilimine giriyor?
Marka 45% 50% >80%
RENAULT 34 43 23
FIAT 67 33 0
DACIA 19 75 7
KIA 7 24 69
HYUNDA 1 31 68
SMART 0 100 0
TOYOTA 0 92 8
OPEL 0 76 24
SUZUKI 0 62 38
HONDA 0 56 44
CITROEN 0 48 52
MITSUBISHI 0 44 56
PEUGEOT 0 34 66
FORD 0 29 71
SEAT 0 14 86
VW 0 3 97
NISSAN 0 3 97
SKODA 0 1 99
AUDI 0 0 100
BMW 0 0 100
MERCEDES 0 0 100
JEEP 0 0 100
LAND ROVER 0 0 100
DS 0 0 100
MINI 0 0 100
SUBARU 0 0 100
PORSCHE 0 0 100
LEXUS 0 0 100
ALFA ROMEO 0 0 100
JAGUAR 0 0 100
MAZDA 0 0 100
VOLVO 0 0 100
TOPLAM 23 36 41
Not: Markaların temmuz satışlarına göre eylül liste fiyatları üzerinden hazırlanmıştır.
Her 100 otomobilden 41’ine ÖTV zammı
Yapılan düzenlemeyle birlikte 1.6 litre ve altı motor hacmine sahip araçlarda yüzde 60’lık ÖTV dilimi 80’e yükselince, fiyatlarda yüzde 13’ün üzerinde zamlar gerçekleşti. Şu anda Türkiye’de satılan araçların yüzde 41’i yüzde 80 ve üzerinde ÖTV oranlarına sahipken, yüzde 50’lik dilimde yer alan otomobillerin oranı ise yüzde 36 oldu. En alt dilim olan yüzde 45’e giren otomobillerin oranı ise 15 bin TL’lik matrah güncellemesinden sonra yüzde 23 olarak gerçekleşti.
Göstermelik indirim 1 hafta bile sürmedi
30 Ağustos’ta göstermelik matrah güncellemesi, alt ÖTV dilimindeki araçlara yüzde 3-6 oranında indirim olarak yansırken, kurdaki artışlardan dolayı bu indirimler 1 hafta dolmadan eridi. Birçok yerli üretici fiyatlarına yüzde 3’ün üzerinde kur zammı yapınca ortada indirim filan kalmadı. Euro, 2 ayda yüzde 15 artarken, bu üretim maliyetlerine yüzde 10 olarak yansıdı. Üreticiler ise fiyatlara ise bunu yüzde 10’un altında yansıttı.