Değerli okurlar, geçtiğimiz hafta THY’nin Skytrax şirketi tarafından “Avrupa’nın En Iyi Havayolu” unvanına layık görüldüğü müjdesini aldık. Ne kadar öğünsek azdır ! Şimdi gelin THY’nin Skytrax macerasına bir göz atalım.
THY Skytrax’tan ilk ödülünü 2007’de almış. Güney Avrupa’nın en iyi havayolu seçilmiş. 2008, 2009 ve 2010 yıllarında bu unvanını korumuş. Bay Hamdi’nin THY Yönetim Kurulu Başkanı olması ile işler değişmiş… 2011 yılında Güney Avrupa’daki birinciliğine ek olarak bu kez Avrupa’nın En İyi Havayolu seçilmiş. Yetmemiş, Dünyanın En Iyi Ekonomi İkramı ödülüne de hak kazanmış. Demek ki, patlıcan musakka, hamsili pilav işe yaramış !
2012 ve 2013 yıllarında Avrupa’nın En iyi Havayolu ödülünü kazanmaya devam etmiş THY. Buna ilaveten 2013 yılında dünyanın En iyi Business İkramı ödülünü almış. Genel olarak 4 yıldızla derecelendirilen THY ne zaman ki, beş yıldız beklerken 4 yıldızda kalmış ve o 5 yıldız Lufthansa’ya verilmiş,işte o zaman çanak çömlek patlamış Bunun üzerine THY 2018 yılında sistemden çıktığını açıkladı. Sen misin çıkan? Skytrax THY’y, 4 yıldızdan 3 yıldıza indiriverdi. Neresinden baksanız komedi! THY diyor ki, “beni 5 yıldız yapmadın, ben de sistemden çıkıyorum. Kendi derecelendirme sistemimi kuracağım.” Hani bir ara S&P, Fitch gibi derecelendirme kuruluşları ülkemizi her sene biraz daha dipte gösterince ne demiştik? ” Biz de yerll ve milli değerlendirme şirketimizi kurar, kendi kendimizi derecelendiririz.” Neyse ki THY böyle bir girişimde bulunmadı. Nasılsa böyle yıldız veren bir sürü şirket vardı. APEX gibi, Airlines Economics gibi kuruluşlar hemen 5 yıldızları yapıştırdılar THY’ye zaten…
İTİNA İLE DANIŞMANLIK VE YILDIZ VERİLİR !
Bu noktada, Skytrax ile ilgili biraz bilgi vermek faydalı olacak. 1999 yılında bu işlere başlamış bir şirket Skytrax. Kurucusu Edward Plaisted. Havacılık geçmişi nedir, bilinmiyor. Şirketin sözcüsü Peter Miller. Bu şirket iki ayrı alanda faaliyet gösteriyor. Birinci ayakta, havayollarına ve hava alanlarına danışmanlık hizmeti veriyor. Bu hizmetle ilgili mutlaka bir gizlilik sözleşmesi imzalatıyorlar. Diğer ayakta ise havayollarının ve havaalanlarının derecelendirilmesi var. Şimdi soru şu: Acaba yıldız dağıtırlarken, Danışmanlık hizmeti alan yani parayı bastıran havacılık şirketlerine pozitif ayrımcılık yapıyorlar mıdır? Haa diyeceksiniz ki, dünyanın en iyi havaalanı seçilen Changi de para vermiş midir ya da kibarca söylersek “danışmanlık hizmeti” almış mıdır? Valla ben olsam hizmet satmasam da yani para almasam da Changi’yi listenin başına koyarım. Aksi halde sizin yıldızlama kriterlerinize kimse inanmaz. Anladığım kadarı ile orta düzeyde dolaşan havacılık kuruluşları asıl potansiyel hedefi bu şirketin.
Bu şüpheler sadece bize mi ait? Bakın İngiltere’deki tüm medya genelinde reklamcılık faaliyetlerinin bağımsız düzenleyicisi olan Birleşik Krallık Reklam Standartları Kurumu Skytrax için zamanında bir inceleme başlatmıştı. Örneğin Kurum, Resmi Yıldız Sıralaması tabirine itiraz etmişti. Sonuçta yapılan ticari bir faaliyetti. Bunun yanısıra, anket doldurma yöntemine de itirazı vardı kurumun. Skytrax ise, doldurulan her anketin IP numarasının kontrol edildiğini, o seferde gerçekten seyahat edilip edilmediğini, yolcunun ikamet ettiği ülkeyi denetlediklerini, yolcuya bir doğrulama mesajı gönderdiklerini iddia ediyordu. Yılda 18 milyona varan katılımcılara bu işlemlerin gerçekten uygulanıp uygulanmadığı bir soru işareti olarak duruyor hala. Skytrax’ın iddia ettiği gibi katılanların tamamı gerçek gezginler mi bilinmiyor. Milyonlarca yorumdan sadece 400.000’ini yayınlamak teknik bir imkansızlıkla izah edilmeye çalışılsa da, şüphe ve soru işaretlerini körüklüyor.
METROSU OLMAYAN HAVAALANINA 5 YILDIZ !
Skytrax’ı yazarken insanın aklına ister istemez bizim anket şirketleri geliyor. “Ne vereyim abime” tarzı masa başında üretilen anketler seçmenin kafasını karıştırıyor. Gerçekten sahada anketörler vasıtasıyla bilgi toplayan ciddi firmaların elde ettiği sonuçları masa başında bir aşağısına- iki yukarısına revize ederek ama hedefi olan partiyi yüksek göstererek faaliyette bulunan merdiven altı firmaları her akşam izliyoruz TV’lerde. Dolayısı ile bu örnekten hareketle, 1 yıl önce 4 yıldız verdiği, 6-7 sene boyunca Avrupa’nın En İyi havayolu seçtiği THY’yi sistemden çıktı diye 3 yıldıza düşüren Skytrax’ın bu yaklaşımını nasıl açıklayabiliriz, takdir sizin…
Hele bir de İGA Havalimanını 5 yıldızlı havalimanı ilan ederken metrosu bile olmadığı halde Toplu ulaşım konusunda 5 üzerinden 4.5 yıldız vermek Skytrax’ın ciddiyeti konusunda bir fikir vermiyor mu size? Diğer bir tuhaflık ise, Skytrax’ın patronu Edward Plaisted’in Mayıs ayında Ahmet Bolat’ı ziyaretinden 4 ay geçtikten sonra başta Avrupa’nın En İyi Havayolu olmak üzere THY’ye 3 ödül birden verilmesi… Hele bay Hamdi zamanında “sponsorluk karşılığı ödül verilmesine” ilişkin geçmişi hafızalarda dururken bu yaklaşım yakışıyor mu 89 yıllık bayrak taşıyıcımıza?
ASIL YILDIZLAMA BU SORULARDA…
Sayın THY’mize bir önerimi de unutmadan dikkatlerine sunayım. Böyle bir kuruluş var mıdır bilmiyorum ama varsa bir de havayolu şirketlerinin çalışanlar açısından bir değerlendirmesi yapılsa… Mesela çalışanların yönetimlerinden en memnun olduğu şirket hangisi… Mesela çalışanların hakkını hukukunu en çok koruyan, işten atılma korkusu yaşatmayan, iş güvencesini titizlikle koruyan, İşçi sağlığını en fazla gözeten, uçuş ekiplerinin dinlenme ve çalışma sürelerini, sosyal hayatını insana yakışır biçimde düzenleyen şirketler belirlense… Böyle bir değerlendirmede başta THY olmak üzere Türk şirketleri kaç yıldız alır acaba? Ya da yıldız alır mı ? Ya da Oscar ödüllerinin tam karşıtı olarak düzenlenen ve yılın en kötü filmlerine verilen Altın Ahududu ödüllerini mi alırlar? Ahududu demişken atlamayalım. THY’nin dünyanın parasını dökerek sponsor olduğu Batman&Superman Adaletin Şafağı filmi Ahududu ödülüne layık görülmüştü…
